Wormhotel on the Franshalsstraat in Amsterdam

Composting on the side of the street

A short movie by Styn Swinkels

(permades.com)

Rowin Snijder (Le Compostier) designed and built a first wormhotel for sidewalk composting in Amsterdam - the Netherlands.

The StreetCornercomposter was build for the neighbourhood composting project of Peter Jan Brouwer and Wienink Everts (bit.ly/FBbuurtcomposteren).

The wormcompost that is produced by the people of the Franshalsstraat is shared and used for their privat gardens and balconies.

Proef met tarwegras, bemesten met organische wormenthee en bokashi juice, deel 4 - final

Vermicompost laat tarwegras sneller groeien

tarwegras aan het einde van de proef

 

 

Resultaat van de eerste proef die ik deed met het gebruik van organische bemesting van tarwegras met wormenthee en bokashi juice.

 

 

 

 De proef op de som.

 

Al enige tijd kweek ik thuis tarwegras, om daar het vitamine-rijke tarwegrassap uit te persen en te drinken. In artikelen op het internet, las ik dat je dat kunt bemesten met wormen percolaat (het vocht uit de wormen compost bak) voor betere groei en omdat ik zelf een wormenbak gebouwd had, ben ik dat gaan gebruiken.
Maar is het ook echt zo? Vroeg ik mij af.
Om hier achter te komen ben ik met een kleine proef begonnen.
Vandaag, bij het oogsten van het tarwegras uit de proef, was ik toch wel erg verrast over het grote verschil tussen de drie bakken uit de test (bemest met wormencompost, met bokashi juice en zonder bemesting).

n.b. de test heeft geen wetenschappelijke waarde en is geheel voor mijn eigen interesse gedaan.  

Wormenthee

Het is op bovenstaande foto ook al redelijk te zien, dat het tarwegras met wormencompost het meest gegroeid is.

Oogst tarwegras zonder bemesting

Maar na het afknippen van het groene 'goud', en het gewogen te hebben, wordt het overduidelijk dat het gras dat groeide uit de tarwekorrels in het bakje dat bemest werd met de wormen compost, beter is gegroeid.

Aan het begin van de proef, heb ik 3 maal dezelfde hoeveelheid ontkiemde tarwekorrels in een kweekbak geplant in potaarde.
De bakjes hebben op dezelfde plek gestaan en hebben dezelfde hoeveelheid licht gekregen.

Het tarwe in een bak werd besproeid met leidingwater.
De twee andere bakken heb ik besproeid met water, waar ik extra voeding in heb gedaan.

oogst tarwegras bemest met Bokashi 'compost'

Een kreeg 1 % wormenthee, de ander 1 % Bokashi juice door het water gemengd.

Al snel bleek dat het gras, dat bemest werd, sneller groeide.

Toen het tarwegras hoog genoeg groeide om geoogst te worden ( vanaf 20cm vanaf de grond in het bakje), bleek dat het met vermicompost bemeste gras, bijna 25% meer in gewicht was gegroeid dan dat met de bokashi compost.

Oogst tarwegras bemest met wormenthee

In vergelijk met het tarwegras, dat alleen water kreeg, is het verschil zelfs 60 % meer in gewicht.


Toch best een opmerkelijk verschil !

Buurtmoestuin, onze eigen Urban Farm

 

Dit was pas mijn eerste proef en ik ga het nog vele malen opnieuw doen.
Ook met andere planten en gewassen. Maar ik weet nu wel, ik ga zeker door met het vermi-composteren van mijn organische afval en de compost gebruiken voor de planten.

Vooral nu ik de kans krijg, met enkele buurtgenoten, om een grote moestuin op te zetten en volop te kunnen gaan experimenteren en leren met planten en de compost.
Zodat wij ons afval kunnen gebruiken om heerlijk en eerlijk eten uit eigen tuin op tafel te kunnen zetten.

De moestuin is gedoopt 'Sweetgrass in de Polder' en ligt in Diemen-Zuid, Noord Holland.


lees het hele verslag van de proef

VermiCompost Deluxe

 

Een werkelijk mooie wormencompost bak die ik tegen kwam op het internet.

 

 

NWRedworms uit de VS heeft deze gemaakt. En verkoopt deze ook.
Het is een wormenbak met twee compartimenten, waarbij de wormen horizontaal migreren. In eerste instantie wordt een vak gevuld met organisch afval, dat goed wordt fijn gesneden (opdat de wormen het snel kunnen gaan verwerken tot fijne compost).
Als het eerste vol is, wordt begonnen het tweede vak te vullen. De compostwormen verhuizen naar dit tweede vak, zodra het organisch materiaal allemaal verwerkt is tot compost (een dergelijk systeem wordt een 'flow-through' systeem genoemd. In dit geval horizontaal).

Het hele proces kan enkele maanden in beslag nemen, maar dan houdt je mooie, worm-vrije compost over, vol wormen 'castings' (wormenpoep), die zo de tuin in kan.

Het mooie van dit exemplaar vind ik, is dat er verwijderbare schermen aan de voorkant zitten, met een venster (tevens verwijderbaar) erachter. Dit is vooral leuk voor kinderen, je ziet de wormen hun werk doen, in het organische materiaal. Zo kun je tot in het 'hart' van het vermicomposteer-systeem kijken. Leuk en leerzaam!

Doordat de voorkant te verwijderen is, wordt het leeghalen erg vergemakkelijkt.

In de bodem zitten gaten geboord. Op de latten bodem, onder de compartimenten kan een pan, of een kunststof  bak geplaatst worden, om het wormen percolaat op te vangen. Dat kan gebruikt worden om de (kamer)planten te bemesten.

Op het videokanaal van NorthWestRedworms zijn vele interessante instructie-filmpjes te vinden rondom boeren en composteren.

Zaden ontkiemen in de wormen compost

 

Lente in de wormenbak !

 

Vandaag kreeg ik een mailtje van mijn lieve buurvrouw Iris, die thuis de wormenbak aan het uitproberen is die ik voor haar maakte (post). Bij de mail zat een fotootje.

In de bak, zijn naast een floriserende populatie wormen, nu ook enkele plantjes aan het groeien !
Er zijn blijkbaar enkele zaden in de bak terecht gekomen en de conditie was goed voor de zaden om te ontkiemen.

ontkiemd zaad tussen de vermi compost

Op zich geen probleem natuurlijk. De wormen zullen er geen last van hebben, en als de bak afgesloten is, en er geen licht in kan komen, zullen de kiemen het uiteindelijk opgeven. Het is dus vrij onwaarschijnlijk dat ons vermicompost-systeem zal dichtgroeien met ongewilde planten.

Maar als de zaden (nog niet ontkiemt) tussen de wormen compost zitten, op het moment dat we deze oogsten, en vervolgens gebruiken om de grond van de tuin (of bloembak) te verrijken, kunnen planten gaan groeien op plaatsen waar we ze misschien niet willen hebben.

Zo kwam ik deze post tegen van ComoHomestead, waarin verteld wordt hoe o.a. tomatenzaden in de compost voor ongewilde groei zorgden, tussen andere wel gewilde planten.
De zaden, die met het organisch afval in de wormenbak terecht komen, blijven in tact.
Ze worden door de wormen en micro-organismen niet afgebroken en zodoende, als de condities goed zijn, ontkiemen ze (soms zelfs al in de bak, blijkbaar !!)

Natuurlijk zou je kunnen vermijden resten met zaden erin in de compostbak te gooien, of de zaadjes eruit proberen te halen. Maar ook is het mogelijk eerst dit materiaal in de bokashi emmer te laten fermenteren.
In de bokashi emmer gaan de zaden wel kapot en zullen zo niet voor onverwachte groei zorgen tussen je geplande zaaigoed.
Nadat het materiaal goed verwerkt is tot bokashi 'compost', kan het (beetje-bij-beetje) weer aan de wormen gevoerd worden. Bokashi is vrij zuur, voeg daarom nooit te veel tegelijk toe!
Zelf leg ik in een hoek van de bak (of zak) een flinke hand gefermenteerd materiaal en voeg pas meer bokashi toe, als ik zie dat de eerder toegevoegde bokashi verwerkt is door de wormen.
De wormen maken van de bokashi weer mooie vermicompost vol 'wormencastings'.

Bij ComoHomestead hadden ze nog een andere tip, waarvan ik mij ook kan voorstellen, dat die nuttig kan zijn.
Als je onverhoopt wel zaden in de wormen compost hebt zitten, kun je die laten ontkiemen door de wormen compost enkele dagen onder licht te bewaren.
De kiemen zijn dan makkelijker te verwijderen, en je kunt ze nog uitplanten ook. Wel is er dan kans dat de compost wat uitdroogt, die zou dan weer wat bevochtigd kunnen worden.

Wormencompost oogst

mijn eerste oogst van wormen-compost 

 

Kort geleden heb ik de eerste bak van mijn DIY-vermicompost systeem (doe-het-zelf wormenbak) geleegd.

Toen ik las over het maken van een wormenbak, raakte ik erg enthousiast.
We waren net met de tuin klaar en hadden best wat geld aan verrijkte grond uitgegeven. Maar die grond was toch niet zo erg mooi. En biologische grond kopen is dan wel weer erg duur.

Daarbijkomend was ik al langere tijd op zoek naar een manier waarop wij ons organisch afval beter kwijt konden. In de buurt waar wij wonen, staat wel een grote gft-container, maar daar moest een sleutel voor bij de gemeente gevraagd worden en na een paar keer vragen ( en niet krijgen ) hadden we dat een beetje opgegeven.
En dus verdween het gft in de rest-container. Erg zonde.

De wormenbak bood de oplossing.
Een vermicomposteer-systeem neemt weinig plaats in beslag en de verhalen op het internet spreken over een schone, snelle verwerking van het afval tot een zeer rijke compost.

Het was wel even zoeken naar de juiste wormen. Maar al doende leert men. En uiteindelijk kwamen de wormen bij een plaatselijke moestuin uit het compostvat.





Inmiddels is de populatie wormen flink gegroeid in mijn wormenbak en is de eerste stapelbak klaar om te oogsten. Echter, de wormen zijn niet allemaal omhoog gegaan, en nog een groot aantal verbleef in de onderste bak.

Ik denk dat ik te vaak nog wat extra voedingsmateriaal toegevoegd heb aan de lagere bakken, was er niet altijd gerust op dat ik het goed deed. Daardoor bleef het nog goed vertoeven daar voor de wormen.

Eerst heb ik geprobeerd de wormen met de hand eruit te halen, maar dat werd echt monniken werk en heb toen de volgende oplossing gevonden.










De inhoud van mijn wormenbak heb ik in een tray geleegd, waar kleine openingen in zitten. Deze was boven een dichte bak geplaatst, van dezelfde afmetingen. In die bak heb ik wat aarde gelegd. Boven de open bak werd een sterke lamp geplaatst.

De wormen houden niet van licht en vluchten de diepte in, door de spleten en vallen in de bak eronder, om zich vervolgens onder de aarde te verstoppen.
De meeste wormen-compost blijft in de bak erboven liggen en kan daarna bewaard in een zak, of meteen in de tuin verspreid worden.

De wormen gaan vervolgens weer terug in de wormenbak.

Wormenbak winter-proof

Een geisoleerd Vermicompost systeem

Omdat er in de schuur helaas geen ruimte meer was, voor de wormenbak. En het toch wel koud leek te worden, heb ik mijn dhz-wormenbak ingepakt met isolatiemateriaal.

Het is nog een beetje een 'houtje-touwtje' oplossing, maar het werkt wel.
Die paar dagen dat het wel echt vroor, is de bak van binnen goed op temperatuur gebleven. 
Een echte winter-proef hebben we dit jaar niet gehad, dus of het zo langdurige kou weerstaat, moet nog blijken.

Mijn wormenbak is een stapelbak-systeem, dat ik zelf maakte van plastic stapelboxen. Het werkt op zich goed, hoewel het op- en af stapelen uiteindelijk vervelend wordt. Zal in de toekomst ook een ander systeem gaan uitproberen.
Maar voor nu werkt het goed.

Om de kou van onder te stoppen, heb ik een stuk oud mdf op een paar klossen gelegd. Daarop heb ik een stuk isolatiemateriaal van Hennep gelegd. Dat had ik nog over van een tussenmuurtje dat ik laatst maakte. Erg fijn materiaal, als je een natuurlijk alternatief voor Rockwool zoekt.
De isolatieplaten kocht ik bij Eco-logisch in Amsterdam.

bodem isolatie van Hennep

Vervolgens daar weer een plaatje mdf op, zodat de stapelbakken stabiel staan.

stabiele basis voor wormenbak

Hierop kwam de toren van stapelboxen, met onderop de lekbak, waarin het wormenpercolaat (wormenthee) wordt opgevangen. Nadeel van mijn systeem, is dat er nog geen kraantje op zit. Om het vocht te verwijderen, moet ik steeds de boxen af stapelen. 

stapelboxen met wormen

Het geheel heb ik vervolgens met twee delen Hennep wand isolatie ingepakt. Hennep is een natuurlijk materiaal en zal dus na enige tijd wel vergaan, als het zo in contact is met de buitenlucht. Maar voor nu gaat dat goed. Ben benieuwd hoe lang het buiten in tact blijft.

ingepakt met hennep

Om het enigszins te beschermen, heb ik de hennep met dekens en een stuk rubberen dakisolatie af gedekt. Dat had ik nog over van een reparatie aan een schuurdak.

beschermen tegen de regen

Zoals je ziet heb ik hier wat resten van het isolatie materiaal boven in de bak gedaan. Het leek mij een goede bedding voor de wormen, warm en droog materiaal. Maar ik heb het weer verwijderd, omdat het behandeld is met Soda (als brandvertrager) en wormen kunnen niet goed tegen zout. Dus niet aan te raden het in de wormenbak te gebruiken!

Uiteindelijk de deksel erop en het geheel goed afgedekt tegen regenwater met een zeiltje. 

Om te zorgen dat er nog wel lucht verplaatsing is, heb ik tussen de isolatie en de plastic bakken wat latten geplaatst om wat vrije ruimte te creeeren. 

Wormenbakken bij de oprichters van buurtmoestuin in Diemen

 

Wormen draaien proef bij de buren thuis

 

 

stapelbak met compost en bedding

De oprichters van de nieuwe moestuin in Diemen Zuid, Sweetgrass in de Polder, gaan de wormenbak thuis uitproberen. Ze hebben een simpel stapelbak-systeem meegekregen, met een flinke hand wormen en compost en genoeg bedding, zodat de wormen zich kunnen gaan nestelen in deze nieuwe vermicompost bakken.

Wordt een leuk experiment, want uiteindelijk is het idee, dat meerdere bewoners uit de wijk gaan meedoen en zo thuis compost maken voor de buurtmoestuin.

Ik zal het proces gaan begeleiden en waar nodig bijsturen wat betreft het organische afval dat in de bakken gaat en de hoeveelheid bedding.

Vermicomposteren, werkt het echt?

Groeit tarwegras beter met wormenpercolaat of Bokashi juice?

 

Tarwegrassap

Al sinds enige tijd laat ik thuis tarwe kiemen, om van het gras tarwegrassap te maken. Tarwegrassap, zo zegt men, is erg gezond en om die reden ben ik begonnen met het drinken van het tarwegrassap.
Je moet even wennen aan de smaak (heel rauw en een beetje zoet (als zoethout)), maar zelf merk ik dat ik vrij direct na het drinken, mij fitter en helderder voel.

Om de kiemen meer voedingsstoffen te geven, ben ik al vrij snel begonnen om de kiemen bij te mesten met het vocht uit de wormenbak en ook het vocht dat ik aftap van mijn Bokashi emmer.
In beide vloeistoffen zitten micro organismen. Bij de Bokashi noemen ze dat de Effectieve Micro-organismen (of EM). Deze helpen de weerstand van de planten versterken en scheiden voedingstoffen uit, die bruikbaar zijn voor de nieuwe kiemen.

Nu wil ik weten, of het daadwerkelijk voor een betere groei zorgt en daarom ben ik een kleine proef begonnen.

De proef

van links naar rechts: Wormenpercolaat, bokashi en alleen water

In drie bakjes heb ik dezelfde hoeveelheid ontkiemde tarwe korrels gedaan. In biologische pot aarde.
Het ene bakje zal ik besproeien met water, waar 1% wormen percolaat is toegevoegd. Het tweede bakje zal worden besproeid met water, waar 1 % Bokashi sap is toegevoegde. En het derde bakje zal met alleen water worden besproeid.

Bokashi emmer, vloeistof gemengd 1:100 met water

De drie bakjes worden nog een een hele dag in het donker gelaten, totdat de kiemen steeltjes van circa 2 centimeter hebben gekregen.
De steeltjes zijn dan nog wit.
Dan pas worden de bakjes in het zonlicht geplaatst.

Tot dan toe zijn er geen opmerkelijke verschillen te ontdekken bij de drie bakjes.

lees het hele verslag van de proef